زمینه‏های عشق به اهل بیت علیهم السلام

پیوند دادن نوزادان با خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و عجین کردن وجود آنان با عوامل عشق اهل بیت علیهم السلام و هموار کردن زمینه این محبت، تاثیر زیادی در شکل‏گیری وجود آنان داشته و آنان را در زندگی آینده خویش با آل محمد صلی الله علیه و آله مرتبط ساخته و از دل‏دادگان آن خاندان خواهد ساخت. امام علی علیه السلام می‏فرماید: «اما ان اهل الکوفة لو حنکوا اولادهم بماء الفرات لکانوا شیعة لنا; ⁽⁶⁾ بدانید که اگر مردم کوفه، کام نوزادان خویش را با آب فرات برداشته بودند، آن‏ها شیعه ما می‏شدند.»

بدیهی است که آب فرات خصوصیتی برای مردم کوفه ندارد و تمام اهل عالم را شامل می‏شود چنانکه امام صادق علیه السلام فرمود: «من گمان نمی‏کنم کام نوزادی را با آب فرات برداشته باشند ولی او عاشق ما اهل بیت نباشد.» ⁽⁷⁾

البته راه‏های مختلفی برای زمینه‏سازی دوستی اهل‏بیت علیهم السلام در سیره و سخن معصومین علیهم السلام و به ویژه مولای متقیان وجود دارد که مجال مفصل‏تری می‏طلبد، همچون نامگذاری کودک با نام‏های اهل بیت علیهم السلام، بردن به زیارت ومجالس آن بزرگواران، دقت در غذای کودکان، ذکر فضائل و آشنایی فرزندان با مقام اهل بیت علیهم السلام، ارتباط دادن خاطرات خوش زندگی با خاندان رسالت صلی الله علیه و آله و سایر مواردی که می‏توانیم به وسیله آن‏ها خود و فرزندانمان را در مسیر ارادتمندان آل پیامبر و شیفتگان حضرات معصومین علیهم السلام قرار دهیم.

نشانه‏های محبت و دوستی اهل‏بیت علیهم السلام

علاقه به یک چیزی و محبت داشتن به آن، علائم و نشانه‏هایی دارد و بدون آن انسان نمی‏تواند به حقیقت ادعای دوستی کسی پی ببرد و حتی گاهی ممکن است انسان در حقیقی بودن ادعای دوستی، دچار تردید و اشتباه شود.

برخی از این نشانه‏ها با توجه به سخنان امام علی علیه السلام عبارتند از:

1 - محبت توام با عمل و تقوا

دوست داشتن اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام تقوای الهی و دلی پاک می‏خواهد. شیدای اهل بیت علیهم السلام باید دوستی خویش را در عمل نشان دهد وگرنه علاقه ظاهری نمی‏تواند چندان تاثیری در زندگی انسان داشته باشد.

علی علیه السلام می‏فرماید: «من احبنا فلیعمل بعملنا و لیتجلبب الورع; ⁽⁸⁾ هر که ما را دوست دارد باید مثل ما عمل کند و لباس پرهیزگاری را جامه و پوشش خود قرار دهد.»

ورع و تقوی و دوری از گناه باید سرلوحه زندگی محبان اهل‏بیت علیهم السلام باشد تا بتوانند عشق پاکان را در دل خود جای دهند و گرنه دلی پر از شوق گناه را چطور می‏توان جایگاه و ظرف محبت اولیاء الهی قرار داد. شیفتگان اهل بیت علیهم السلام باید همیشه چنین زمزمه کنند:

دل جایگاه عشق تو باشد نه غیرتو

این خانه خداست‏به شیطان نمی‏دهم

2 - عشق به دوستان اهل بیت علیهم السلام

کسی که آل پیامبر صلی الله علیه و آله را دوست داشته باشد لزوما دوستان آنان را هم باید دوست‏بدارد. و این یکی دیگر از نشانه‏های شیفتگان اهل بیت علیهم السلام است. امیرمؤمنان علیه السلام در این رابطه می‏فرماید:

«هر کس می‏خواهد بداند که آیا عاشق حقیقی اهل بیت علیهم السلام است‏یا نه، به قلب خویش رجوع نماید، اگر در دلش محبت دوستان ما هست پس او دشمن ما نیست; دوست ماست، ولی اگر یکی از دوستان ما را در دلش دشمن می‏دارد، او دوستدار حقیقی ما نیست.» ⁽⁹⁾

همچنین روزی شخصی به حضور علی علیه السلام آمده و عرضه داشت:

یا امیرالمؤمنین! من تو را دوست می‏دارم و به فلانی هم علاقمندم. و در آن حال نام یکی از دشمنان آن حضرت را برد. حضرت به او فرمود: «یا کور باش یا بینا.» ⁽¹⁰⁾

ولایت و محبت ائمه معصومین علیهم السلام را نمی‏شود با دوستی‏های دیگر مخلوط نمود; یعنی هم دل در گرو عشق آنان نهاد و هم دلبسته مخالفان آن‏ها شد، و به عبارتی دیگر با یک دل نمی‏توان دو دلبر داشت.

خلوت دل نیست جای صحبت اغیار

دیو چو بیرون رود فرشته درآید

در زیارت جامعه کبیره می‏گوئیم: «فمعکم معکم لا مع عدوکم ...; [ای اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله!] من با شما هستم، با شما هستم، نه با دشمن شما ... .» ⁽¹¹⁾

و در حدیث دیگری امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: «من احب الله احب النبی و من احب النبی احبنا و من احبنا احب شیعتنا; ⁽¹²⁾ هر کس خداوند را دوست دارد پیامبرش را دوست‏خواهد داشت، و هر کس پیامبر صلی الله علیه و آله را دوست‏بدارد ما را وست‏خواهد داشت و هر کس ما را دوست‏بدارد شیعیان ما را دوست می‏دارد».

3 - کتمان محبت در نزد نامحرمان

بعضی افراد نه تنها قابلیت و استعداد محبت اهل بیت علیهم السلام را ندارند بلکه طاقت تحمل شنیدن مدح و ثنای آل پیامبر صلی الله علیه و آله را نیز ندارند. این خفاش صفتان که از دیدن نور حقیقت کورند از آن جا که از شنیدن فضایل و مناقب اهل بیت علیهم السلام گریزانند، از روی کینه و حسد موجب آزار و اذیت دوستان اهل بیت علیهم السلام می‏شوند و زمینه تحقیر آنان را فراهم می‏سازند.

گرچه باید گفت:

شبپره گر وصل آفتاب نخواهد

رونق بازار آفتاب نکاهد

امیرمؤمنان علیه السلام از ابراز محبت در نزد چنین افرادی منع کرده و فرمودند: «ما را در پیش دشمنانمان مدح نکنید و در نزد نااهلان به ما اظهار علاقه ننمایید، زیرا آنان این عشق مقدس شما را برنمی‏تابند و موجب تحقیر و اذیت‏شما می‏شوند.» ⁽¹³⁾

4 - آمادگی برای محرومیت‏ها

ولایت اهل بیت و دلباختگی به این خاندان بدون آمادگی برای رنج و محنت‏ها و با گریختن از انواع محرومیت‏ها امکان‏پذیر نخواهد بود، زیرا:

نازپرورده تنعم نبرد راه بدوست

عاشقی شیوه رندان بلاکش باشد

حقیقی بودن علاقه درونی شخص، هنگامی نمایان می‏شود که فرد مورد امتحان قرار گیرد و حوادثی تلخ و ناراحت‏کننده در زندگی انسان رخ نماید، آن گاه است که دوستان حقیقی از دوستان مجازی جدا می‏گردند و گرنه در هنگام راحتی و آسایش هر کسی می‏تواند ادعای دوستی اهل بیت علیهم السلام را داشته باشد. آری راه عشق، راهی بس دشوار و رنج‏آور و بلاخیز است. عاشق صادق هرگز از رنج و بلای در راه دوست نمی‏ترسد بلکه با شوق و رغبت‏به استقبال آن می‏شتابد. امام علی علیه السلام می‏فرماید: «من تولانا فلیلبس للمحن اهابا; ⁽¹⁴⁾ هر کس ما اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله را دوست‏بدارد باید برای محنت‏ها پوستی دیگر بپوشد.» کنایه از اینکه آماده انواع بلاها و مشکلات باشد.

هر که در این بزم مقربتر است

جام بلا بیشترش می‏دهند

جان‏نثاری و فداکاری با تمام وجود از علامت‏های عشاق حقیقی اهل بیت علیهم السلام است و آنان رنج‏ها و بلاهایی در طریق عشق به اهل بیت علیهم السلام با کمال میل، همچون لذت‏بخش‏ترین جرعه‏ها سر می‏کشند.

عاشق صادق برای اینکه با معشوق خود همنشین شود باید هستی خویش را در اختیار محبوب بگذارد و خود را از تمام محبت‏ها و تعلقات دیگر رها سازد. به گفته حافظ:

بحری است‏بحر عشق که هیچش کناره نیست

آنجا جز آنکه جان بسپارند، چاره‏نیست

باید در راه ولایت و محبت اهل بیت‏سختی‏ها و رنج‏ها را تحمل کرد و دم بر نیاورد و باید خون دل خورد و هیچ نگفت و این یکی از بارزترین نشانه‏های مهم شیفتگان اهل بیت علیهم السلام می‏باشد. امیرمؤمنان علیه السلام در سخنی دیگر فرمود: «من احبنا اهل البیت فلیستعد للفقر جلبابا; ⁽¹⁵⁾ هر کس ما اهل بیت را دوست‏بدارد پس باید فقر و محرومیت‏ها را چونان لباس رویین بپذیرد.»

حتی در کلمات مولای متقیان نکاتی دیده می‏شود که آن حضرت عشق به اهل بیت علیهم السلام به ویژه دوستی خودش را برای اکثر مردم غیر قابل تحمل می‏داند و می‏فرماید: «لو احبنی جبل لتهافت; اگر کوهی مرا دوست‏بدارد درهم فرو می‏ریزد.» یعنی محرومیت‏ها و مشکلات و بلاها به سرعت‏به سراغ او می‏آید و این سرنوشت در انتظار تمام پرهیزکاران و برگزیدگان و یاران حقیقی اهل بیت علیه السلام است. ⁽¹⁶⁾

5 - برائت از دشمنان اهل بیت علیهم السلام

یکی دیگر از نشانه‏های عشق حقیقی، دوری جستن از مخالفین و دشمنان عترت پیامبر صلی الله علیه و آله است. دوستدار حقیقی اهل بیت علیهم السلام باید از دشمنان آنان تبری جوید و محبت‏خویش را برای خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله خالص و بی‏آلایش سازد و در سخنان معصومین علیهم السلام فراوان دیده می‏شود که فرموده‏اند:

«دروغ می‏گوید کسی که ادعای محبت ما خاندان را می‏کند ولی از دشمنان ما برائت نمی‏جوید.» ⁽¹⁷⁾

عاشق اهل بیت علیهم السلام هیچ گاه در کنار تولی، تبری را فراموش نمی‏کند و اساسا بدون تبری از دشمنان، مودت و محبت معنی ندارد.

کفر و ایمان قرین یکدگرند

هر که را کفر نیست، ایمان نیست

امیرمؤمنان علی علیه السلام در سخنی زیبا به این نشانه دوستداران اهل بیت علیهم السلام اشاره کرده و می‏فرماید:

دوستی ما و دوستی دشمنان ما در وجود یک انسان جمع نمی‏شود، چون خداوند برای انسان دو قلب قرار نداده که با یکی این را دوست‏بدارد و با دیگری آن را دشمن بدارد. دوستدار ما باید عشق و علاقه خود را برای ما خالص بگرداند همانطوری که‏طلا در داخل آتش خالص و تمام عیار می‏گردد. بنابراین هر کسی می‏خواهد بداند که دوست واقعی ما هست‏یا نه، قلب خود را مورد آزمایش قرار دهد. اگر در دل او همراه محبت ما، محبت دشمن ما هم باشد او از ما نیست و ما هم از او نیستیم.» ⁽¹⁸⁾